සෞඛ්‍යය ගැන උනන්දුවක් තියෙනවානම් අනිවාර්යයෙන් මේකත් කියවන්න
ලෝක සෞඛ්‍ය දිනය සහ සියලු පුරවැසියන්ට සමානව සෞඛ්‍ය පහසුකම් ලැබීමේ අපේක්ෂාව...
ලෝක සෞඛ්‍ය දිනය, ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් 1948 වසරේ සිට සෑම වසරකම අප්‍රේල් මස 07 වන දින සමරනු ලබයි. මෙවර ලෝක සෞඛ්‍ය දිනය සමරනු ලබන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ දී ය. 70 වන ලෝක සෞඛ්‍ය දිනයේ තේමාව වන්නේ "Universal Health Coverage: Everyone Everywhere" යන්න යි. මෙවර ලෝක සෞඛ්‍ය දිනය වෙනුවෙන් පණිවිඩයක් නිකුත් කරන ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් වෛද්‍ය Tedros Adhanom මෙසේ පවසයි.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුව ලෝක ජනගහනයෙන් හරි අඩකට අත්‍යවශ්‍ය සෞඛ්‍ය සේවා ලැබෙන්නේ නැත. එමෙන්ම සෞඛ්‍යය සඳහා වන වියදම් හේතුවෙන් මිලියන 100 කට අධික ජනතාවක් ජීවත් වන්නේ අන්ත දුප්පත්කමෙන් (දිනකට ඩොලර් 1.90 ට වඩා අඩු ආදායමක් සහිත) පීඩා විඳිමිනි. ලෝක ජනගහනයෙන් 12% ක් හෙවත් මිලියන 800 කට සිය ආදායමෙන් 10% ක් සෞඛ්‍ය වියදම් වෙනුවෙන් වැය කිරීමට සිදුව ඇත. මෙම තත්ත්වය අතිශය අප්‍රසන්න තත්ත්වයකි. මෙම තත්ත්වය මඟහරවා ගැනීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අයත් රටවල් තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක (SDGs) යට‍තේ 2030 වන විට Universal Health Coverage (UHC) හෙවත් සාර්ව සෞඛ්‍ය රක්ෂණ ක්‍රමවේදයක් හඳුන්වාදීමට එකඟ වී සිටිති.
UHC යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ආර්ථික අපහසුතාවයකින් තොරව සියලු ප්‍රජාවට තම සෞඛ්‍ය අවශ්‍යතා සපුරාගැනීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැළසීම යි. සෞඛ්‍ය ප්‍රවර්ධනයේ සිට රෝග වැළැක්වීම, ප්‍රතිකාර, පුනරුත්ථාපනය සහ මරණාසන්න රෝග වලින් පීඩා විඳින පුද්ගලයන්ට අවශ්‍ය සේවාවන් දක්වා අත්‍යවශ්‍ය සියලු සෞඛ්‍ය පහසුකම් සැපයීම ඊට අදාළ වේ. UHC මගින් අවශ්‍ය පුද්ගලයන්ට අදාළ සේවා වෙත බාධාවකින් තොරව ප්‍රවේශ වීමේ අවස්ථාව සළසා දෙයි. එමෙන්ම එළෙස සපයනු ලබන සේවාවන් ප්‍රමාණවත් ගුණාත්මක බවකින් යුක්ත විය යුතු අතර එම සේවාවන් සඳහා ගෙවීම් කිරීමට තම මුදල් වැය කිරීමට සිදු නොවිය යුතුය.
UHC යන්නෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම පුද්ගලයන් වෙත නොමිලේ සෞඛ්‍ය සේවා සැපයීම අපේක්ෂා නොකරයි. එහෙත් සෞඛ්‍ය වියදම් ප්‍රතිපූර්ණය සඳහා විධිමත් රක්ෂණ ක්‍රමවේදයක් අවශ්‍යතාවය තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක පෙන්වා දෙයි. එමෙන්ම UHC යනු සෞඛ්‍ය පහසුකම් ලබාගැනීමට ආර්ථීක පහසුකම් සැළසීම පමණක් නොවේ. සෞඛ්‍ය සේවාවන්හි ගුණාත්මක තත්ත්වය පවත්වාගෙන යාමට, අදාළ සෞඛ්‍ය පහසුකම් තවදුරටත් දියුණු කිරීමට සහ සියලු පුරවැසියන්ට සමාජ, ආර්ථික හෝ වෙනත් බෙදීම් නොසලකා සමාන සෞඛ්‍ය පහසුකම් ලබා දීමට ද UHC මගින් අපේක්ෂා කෙරේ.
UHC හි වර්තමාන තත්ත්වය ඇගයීම සඳහා මූලික නිර්නායක දෙකක් භාවිතා කරනු ලබයි.
“Health is a human right. No one should get sick or die just
because they cannot access the services they need.”
"සෞඛ්‍යය යනු මානව අයිතිවාසිකමකි. අවශ්‍ය සෞඛ්‍ය පහසුකම් ලබා ගැනීමට නොහැකි වීම හේතුවෙන් කිසිවෙක් රෝගී විය යුතු හෝ මිය යා යුතු නොවේ."
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුව ලෝක ජනගහනයෙන් හරි අඩකට අත්‍යවශ්‍ය සෞඛ්‍ය සේවා ලැබෙන්නේ නැත. එමෙන්ම සෞඛ්‍යය සඳහා වන වියදම් හේතුවෙන් මිලියන 100 කට අධික ජනතාවක් ජීවත් වන්නේ අන්ත දුප්පත්කමෙන් (දිනකට ඩොලර් 1.90 ට වඩා අඩු ආදායමක් සහිත) පීඩා විඳිමිනි. ලෝක ජනගහනයෙන් 12% ක් හෙවත් මිලියන 800 කට සිය ආදායමෙන් 10% ක් සෞඛ්‍ය වියදම් වෙනුවෙන් වැය කිරීමට සිදුව ඇත. මෙම තත්ත්වය අතිශය අප්‍රසන්න තත්ත්වයකි. මෙම තත්ත්වය මඟහරවා ගැනීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අයත් රටවල් තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක (SDGs) යට‍තේ 2030 වන විට Universal Health Coverage (UHC) හෙවත් සාර්ව සෞඛ්‍ය රක්ෂණ ක්‍රමවේදයක් හඳුන්වාදීමට එකඟ වී සිටිති.
UHC යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ආර්ථික අපහසුතාවයකින් තොරව සියලු ප්‍රජාවට තම සෞඛ්‍ය අවශ්‍යතා සපුරාගැනීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැළසීම යි. සෞඛ්‍ය ප්‍රවර්ධනයේ සිට රෝග වැළැක්වීම, ප්‍රතිකාර, පුනරුත්ථාපනය සහ මරණාසන්න රෝග වලින් පීඩා විඳින පුද්ගලයන්ට අවශ්‍ය සේවාවන් දක්වා අත්‍යවශ්‍ය සියලු සෞඛ්‍ය පහසුකම් සැපයීම ඊට අදාළ වේ. UHC මගින් අවශ්‍ය පුද්ගලයන්ට අදාළ සේවා වෙත බාධාවකින් තොරව ප්‍රවේශ වීමේ අවස්ථාව සළසා දෙයි. එමෙන්ම එළෙස සපයනු ලබන සේවාවන් ප්‍රමාණවත් ගුණාත්මක බවකින් යුක්ත විය යුතු අතර එම සේවාවන් සඳහා ගෙවීම් කිරීමට තම මුදල් වැය කිරීමට සිදු නොවිය යුතුය.
UHC හි වර්තමාන තත්ත්වය ඇගයීම සඳහා මූලික නිර්නායක දෙකක් භාවිතා කරනු ලබයි.
- රටක ජනගහනයෙන් කුමන ප්‍රතිශතයකට අත්‍යවශ්‍ය සහ ගුණාත්මක සෞඛ්‍ය සේවාවන් වෙත ප්‍රවේශ විය හැකි ද?
- රටක ජනගහනයෙන් කුමන ප්‍රතිශතයක් සෞඛ්‍යය සඳහා තම ඉපැයීම් වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් වැය කරන්නේ ද?
ජාත්‍යන්තර දර්ශක වලට අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ සෞඛ්‍ය සේවාව සාපේක්ෂව ඉහළ ගුණාත්මක තත්ත්වයක ඇත. මෙරට පුද්ගල ආයු අපේක්ෂාව කාන්තාවන් සඳහා අවුරුදු 78 ක් සහ පුරුෂයන් සඳහා අවුරුදු 72 කි. එය දකුණු ආසියානු කලාපයේ ඉහළම අගයයි. එමෙන්ම මෙරට ළදරු මරණ අනුපාතිකය පසුගිය වසර 70 තුල දරු උපත් 1000 කට මරණ 149 සිට 9.9 දක්වා අඩු වී තිබේ. රජය වසරකට එක් පුද්ගලයකුගේ සෞඛ්‍ය පහසුකම් වෙනුවෙන් ඩොලර් 369 ක් වැය කරන අතර සමස්ථ සෞඛ්‍ය වියදම රටේ දළ ජාතික ආදායමෙන් 3.5% කි. පසුගිය වසර 25 ක කාලය තුල රජයේ රෝහල් සංඛ්‍යාව 25.2% කින් ඉහළ ගොස් ඇති අතර රෝහල් ඇඳන් සංඛ්‍යාව 53.3% කින්, වෛද්‍යවරුන් සංඛ්‍යාව 180.9% හා හෙද නිළධාරිනියන් සංඛ්‍යාව 170.9% කින් ඉහළ ගොස් ඇත.
එහෙත් පසුගිය වසර 30 ක කාලය තුල බෝ නොවන රෝග (දියවැඩියාව, අධි රුධිර පීඩනය, ඇදුම හා හෘදයාබාධ) හේතුවෙන් මිය යන සංඛ්‍යාව විශාල වශයෙන් ඉහළ ගොස් ඇත. එමෙන්ම ඉදිරි දශක දෙක තුල මෙරට වැඩිහිටියන්ගේ ප්‍රතිශතය සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන අතර වසර 2041 වන විට සෑම පුද්ගලයන් සිව් දෙනෙකුගෙන්ම එක් අයෙක් වයස්ගතවූවෙක් වනු ඇතැයි ගණන් බලා ඇත. එකී සේවා අවශ්‍යතාවයන් සම්පූර්ණ කරගැනීම සඳහා සෞඛ්‍ය පහසුකම් දියුණු කළ යුතුව ඇත. එමෙන්ම නාගරික ප්‍රජාව අත්විඳින සෞඛ්‍ය පහසුකම් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ වල ජනතාවට තවමත් ලැබෙන්නේ අඩුවෙනි. විශේෂයෙන්ම විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන් නොමැති වීම, ප්‍රමාණවත් පරීක්ෂණ පහසුකම් නොමැති වීම සහ කාර්යමණ්ඩල හිඟය වැනි හේතු නිසා ඇතැම් සෞඛ්‍ය පහසුකම් අවම වී තිබේ.
එබැවින් සාර්ව සෞඛ්‍ය රක්ෂණ ක්‍රමයක අවශ්‍යතාවය මෙරට සමාජයෙන් බැහැර කළ යුතු නොවේ. එබැවින් තනි පුද්ගලයන් වශයෙන් සහ ප්‍රජාව වශයෙන් සාර්ව සෞඛ්‍ය රක්ෂණයේ අපේක්ෂාවන් සහ පොදුවේ තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක ළඟා කර ගැනීම සඳහා අපගේ දායකත්වය ලබා දීම වඩා යහපත් හෙටක් උදා කර ගැනීමට හේතු වනු ඇත.
ඒ සඳහා අපගේ සෞඛ්‍ය අවශ්‍යතා, අදහස් හා යෝජනා පිළිබඳ දේශපාලන සහ අනිකුත් වගකිවයුතු නායකයන් සමග සාකච්ඡා කිරීම, සමාන සෞඛ්‍ය අවශ්‍යතා සහිත කණ්ඩායම් වශයෙන් තම පොදු අවශ්‍යතා පිළිබඳ හඬ නැගීම, රෝග වලින් සුවය ලැබීම/වැලකීම සහ ඒ සඳහා ගන්නා ලද ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ කතාන්තර ජනමාධ්‍ය මගින් අන් අයට දැනගැනීමට සැලැස්වීම ආදිය ප්‍රජාවට සිදු කල හැකි ක්‍රියාකාරකම් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. එමෙන්ම ජනමාධ්‍ය වලට ද එවැනි ක්‍රියාමාර්ග වලට අවශ්‍ය සහය ලබා දීමේ වගකීමක් තිබේ. විශේෂයෙන්ම 1978 Alma-Ata (අල්මා - අටා) ප්‍රකාශනයෙන් පිළිගෙන ඇති පරිදි ප්‍රජාවට බලපාන සෞඛ්‍ය තීරණ "සැළසුම් කිරීම, ක්‍රියාත්මක කිරීම, නියාමනය සහ ඇගයීම" යන සියලු පියවරයන්හිදී ප්‍රජාවේ සක්‍රීය සහභාගීත්වය සහ දායකත්වය අපේක්ෂා කෙරේ.
"Nothing about me, without me"
එබැවින් වඩා යහපත් සෞඛ්‍යයක් උදෙසා දායක වන ලෙස ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය සියලු ලෝකවාසීන් වෙත ආරාධනා කරයි.
About selfie kaviya
No comments